Co to jest awangarda:
Awangardyzm to zespół reaktywnych ruchów i prądów artystycznych i literackich, które pojawiły się na początku XX wieku, szczególnie te, które rozwinęły się po I wojnie światowej (1914-1919). Obejmuje szeroką gamę ruchów i prądów artystycznych, których jedynym wspólnym elementem jest wolność wypowiedzi i innowacja estetyczna .
Pablo Picasso: Damulki z Avignon , 1907. Kubizm.
Termin awangardyzm pochodzi od słowa awangarda , a to z kolei wywodzi się od francuskiego wyrażenia avant-garde. Avant pochodzi od łacińskiego ab ante, co oznacza 'bez nikogo z przodu' i garde co oznacza 'strażnik'.
Awangardy artystyczne i literackie pojawiły się jako podwójny bunt: przeciwko sztywności kanonów estetycznych akademii w XIX wieku oraz jako protest przeciwko okrucieństwom wojny i kryzysowi wartości w społeczeństwie zachodnim.
Awangardyzm i jego nurty są uważane za część sztuki współczesnej, ponieważ ruchy te zbiegają się z początkiem XX wieku, który zapoczątkowuje współczesność.
Wielkie centra awangardyzmu w Europie powstały we Francji i Hiszpanii, a w Ameryce Łacińskiej w Argentynie i Meksyku.
Cechy awangardowe
W XX wieku miały miejsce niezwykle różnorodne ruchy artystyczne.Jednak nie wszystkie z nich można zaklasyfikować jako awangardowe. Zależy to w dużej mierze od spełnienia niektórych z poniższych cech:
- Zerwanie z tradycjami sztuki akademickiej, która obejmuje nie tylko tematy, ale przede wszystkim zasady kompozycji plastycznej;
- Rezygnacja z naśladowania natury;
Proklamacja autonomii sztuki, czyli uwolnienie sztuki od treści i uznanie estetyki za wartość artystyczną samą w sobie;
Kwestionowanie pojęcia i funkcji sztuki, artysty i instytucji promujących.
Awangardyzm w sztukach plastycznych
Awangardyzm w sztukach plastycznych zaczął się pojawiać w okresie poprzedzającym I wojnę światową i osiągnął swój szczyt w okresie międzywojennym. Okres ten znany jest dzisiaj jako pierwsza fala awangardy , której centrum odniesienia było miasto Paryż, chociaż ruch ten był międzynarodowy.
Medytacja , Gabriele Münter, 1917, Ekspresjonizm.
W ramach tej pierwszej fali najbardziej reprezentatywne ruchy i artyści to:
- Kubizm (1907-), Pablo Picasso.
- Futuryzm (1909-1944), Filippo Tomasso Marinetti.
- Konstruktywizm (1914), Lissitzky.
- Suprematyzm (1915), Kazimierz Malewicz.
- Dadaizm (1916), Marcel Duchamp.
- Neoplastycyzm (1917), Piet Mondrian.
- Surrealizm (1924), Salvador Dalí.
Abstrakcja liryczna (1910), Wasilij Kandinski.
Wasilij kandinski: Żółty, czerwony i niebieski , 1925. Liryczna Abstrakcja.
Druga fala awangardy miała miejsce po II wojnie światowej, a jej centrum odniesienia znajdowało się w Nowym Jorku. Było to konsekwencją masowej migracji europejskich uchodźców po klęskach wojennych. W tej drugiej fali możemy wymienić następujące ruchy i ich najbardziej reprezentatywne postacie:
Donald Judd: Bez tytułu , 1967. Minimalizm.
- Ekspresjonizm abstrakcyjny (ok. 1940), Clement Greenberg i Jackson Pollok.
- Pop art lub pop art (ok. 1950), Andy Warhol.
- Op art o cinetismo (ca. 1960), Carlos Cruz Diez i Jesús Soto.
- Happening (ca. 1950), Allan Kaprow.
- Sztuka konceptualna (ok. 1960), Yoko Ono.
- Performance (d. 1960), Ruch Fluxus.
- Hiperrealizm (ok. 1960), Roberto Bernardi.
- Minimalizm (ok. 1970), Carl Andre i Ruth Vollmer.
Patrz również ruchy awangardowe.
Awangardyzm w literaturze
Awangardyzm literacki, jak wszystkie ruchy awangardowe, dążył do zerwania z narzuconą strukturą poprzez sprzyjanie swobodzie wypowiedzi. W poezji, na przykład, metryka zostaje odsunięta na dalszy plan, podczas gdy typografia staje się ważna.
Niektóre ruchy literackiej awangardy to:
- Futuryzm;
- dadaizm;
- Surrealizm;
- Kreacjonizm;
- Ultraizm.
Przedstawiciele awangardyzmu literackiego
Niektórymi przedstawicielami awangardyzmu, zarówno artystycznego jak i literackiego, w jego różnych ruchach są:
- André Breton (1896-1966): surrealizm.
- Vicente Huidobro (1893-1948): kreacjonizm.
Pablo Neruda (1904-1973): Chilijski poeta.
Rosario Castellanos (1925-1974): Meksykański poeta i dziennikarz.
Patrz również
- Literatura awangardowa.
- Prądy literackie.
- Sztuka współczesna