Co to jest materializm historyczny:
Materializm historyczny odnosi się do doktryny Marksa i Engelsa, zgodnie z którą zmiany w „duchu” społeczeństwa, wyrażone w nadbudowie, wynikają z ekonomicznych stosunków produkcji, a nie odwrotnie.
Innymi słowy, materializm historyczny postrzega zmiany historyczno-kulturowe jako wynik materialnych warunków życia i walki klasowej. W ten sposób przeciwstawia się on koncepcji heglowskiej, zgodnie z którą historia jest określana przez ducha.
Podstawy materializmu historycznego znajdują się w ideach Marksa i Engelsa, chociaż termin ten został ukuty przez Georgija Plechanowa.
Powiązane znaczenia:
Dla materializmu historycznego przemiany społeczne są rozgraniczone przez dwa istotne czynniki: sposób produkcji i walkę klasową, a nie przez idee.
Z tego punktu widzenia wynik historii zależy od aktywności gospodarczej społeczeństwa. Oznacza to, że sposoby produkcji determinują produkt, czyli warunkują procesy polityczne, społeczne i duchowe.
Dla materializmu historycznego systemy organizacji polityczno-gospodarczej, takie jak kapitalizm, nie podlegają naturalnej ewolucji, lecz są społeczno-historyczną konstrukcją i dlatego mogą być kwestionowane i kierowane do innych modeli.
Decydującym czynnikiem będzie tutaj świadomość klasowa i kontrola środków produkcji jako zasobów do kwestionowania i zwalczania ustalonego porządku.
Rozumie się więc, że materializm historyczny kłóci się w takim samym stopniu z modelami myślowymi naturalizującymi różnice społeczne, zwanymi przez nich „ideologiami burżuazyjnymi”, jak i z abstrakcyjnym socjalizmem.
Patrz również:
- Marksizm.
- Walka klas.
Cechy charakterystyczne materializmu historycznego
- Rozumie ekonomię jako podstawę historii społecznej.
- Wychodzi ona z założenia, że ideologia, wartości i kultura społeczeństwa są zdeterminowane przez model produkcji.
- Rozumie, że zmiany społeczno-gospodarcze nie zależą od indywidualnej determinacji.
Historyczna transformacja społeczeństw jest rozumiana jako konsekwencja sił produkcji.
Elementy materializmu historycznego
Materializm historyczny bada ewolucję społeczeństw na podstawie następujących elementów:
- Struktura , składająca się z sił wytwórczych, sposobów i stosunków produkcji.
Nadbudowa , składająca się z instytucji i korpusu regulacji prawnych i ideologicznych, które wyrażają ducha społecznego: państwo, religia, aparat artystyczno-kulturalny, ustawy itd.
To właśnie z relacji między tymi dwoma sektorami wynikają historyczne transformacje, napędzane przez napięcie właściwe dla walki klasowej.
